Սուրբ Պատարագ (Համառոտ բացատրություն)
Սուրբ Պատարագի խորհուրդը Վերջին ընթրիքի ժամանակ հաստատեց Հիսուս Քրիստոս: Նրա զոհաբերության խորհուրդն է Պատարագը, որով ամեն հավատացյալ հոգով վերապրում է Նրա տառապանքը և Նրա անսահման սերը մարդկանց հանդեպ, որոնց համար Ինքը զոհվեց։ Սուրբ Պատարագը Սիրո խորհուրդն է, որովհետև դրանով Հայր Աստված սրբագործված հացն ու գինին Ս. Հոգու ներգործությամբ վերածում է Իր Միածին Որդու Մարմնին ու Արյանը՝ դրանք բաշխելով ու ճաշակողներին միավորելով Իր հետ։
Պատարագի արարողության գիրքը կոչվում է Պատարագամատույց կամ Խորհրդատետր։ Պատարագի արարողության կարգը առաջին երեք դարերում ընդհանուր էր բոլոր քրիստոնեական եկեղեցիներում։ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը, Կեսարիայից բերելով Բարսեղյան պատարագամատույցը, այն ավանդեց Հայ Եկեղեցուն։ Ժամանակի ընթացքում այդ պատարագամատույցը հայացվել և մշակվել է Հայ Եկեղեցու հայրերի կողմից և այսօր էլ օգտագործվում է մեր եկեղեցում։ Սուրբ Պատարագի արարողությունը, ըստ հայոց Պատարագամատույցի, բաժանվում է հետևյալ մասերի.
Ա. Պատրաստություն,
Բ. Ճաշու պաշտոն,
Գ. Կանոն Սբ Պատարագի,
Դ. Արձակում։
Պատարագին մասնակցող գլխավոր դերակատարները պատարագիչ քահանան, սարկավագը և դպիրներն են։ Դպիրները ներկայացնում են ժողովրդին, և այն, ինչ երգում են, արվում է ժողովրդի անունից, լինի դա պատասխան, թե գոհունակության արտահայտություն, թե խնդրանք։ Պատարագիչ քահանայի և ժողովրդի, այսինքն՝ դպիրների միջև միջնորդը սարկավագն է՝ քահանայի օգնականը և սպասավորը։